W wielu miejscowościach w powiecie ełckim znaleźć można zabytkowe cmentarze pochodzące z XIX wieku. Część z nich jest zdewastowana lub zarośnięta. Często jednak, w szczególności miejsca pochówku żołnierzy, bywają zadbane i dobrze zabezpieczone. Niektóre nawet widnieją w rejestrze zabytków, tak jak Cmentarz wojenny w Makosiejach lub Cmentarz ewangelicki w Laskach Wielkich. Niemniej jednak, są to specyficzne miejsca, którym należy się szacunek i pamięć, dlatego uznane zostały za wartościowe atrakcje turystyki edukacyjnej. Do okolicznych należą cmentarze w miejscowościach:
Bajtkowo, Straduny, Chrzanowo, Chełchy, Lega, Karbowskie, Mrozy Wielkie Makosieje, Laski Wielkie, Szeligi, Talusy.
Bajtkowo to wieś o ciekawej, dość zawiłej historii. Odkryte dokumenty z 1493 i 1479 roku przedstawiają interesujące fakty o kolejnych zarządcach. Początkowo wieś została nadana Pawłowi Grabowskiemu przez wielkiego mistrza Zakonu za wierną mu służbę. Ten z kolei podzielił majątek między swoich dwóch synów. Jan Grabowski dalej odsprzedał część swoich dóbr, do których należało jezioro Bajtkowskie, 40 włók ziemi oraz Bajtkówko, Janowi Dziwosławskiemu. Ostatecznie właścicielem Bajtkowa w 1588 roku został Jan Dwarszewski. Bajtkowo było wsią szlachecką i szybko się rozrastała. Do najlepiej zachowanych zabytków należą neogotycki kościół z 1895 roku, cmentarz z mogiłami z okresu międzywojennego oraz pobliskie grodzisko zwane Górą Zamkową.
Jak sama nazwa wskazuje, miejscowość ta została założona przez Rusinów już w 1376 roku i jest najstarszą osadą w gminie Ełk. Warto tu przyjechać ze względu na możliwość zwiedzenia dawnego folwarku, należącego niegdyś prawdopodobnie do Jerzego Andrzeja Helwinga. Obejrzeć tu można pozostałości po tartaku, stajniach oraz gorzelni. Najciekawszym jednak zabytkiem miejscowości jest klasycystyczny, XIX-wieczny dworek, w którym rosną rzadkie gatunki drzew. Krajobraz wokół wygląda bajecznie i stanowi idealne miejsce spacerów.
Ważnym miejscem upamiętniającym wydarzenia historyczne z okresu I i II Wojny Światowej jest największy na terenie Warmii i Mazur niemiecki cmentarz. Po przekazaniu przez władze miasta Ełk 5-ciu hektarów ziemi na rzecz Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi, powstał ciekawie zagospodarowany teren. Wydzielone zostały bloki z solidnymi granitowymi stelami, wokół biegną kamienne alejki, a na wzgórzu umieszczono widoczne z daleka trzy krzyże. Wyniki prac ekshumacyjnych wskazują, że swoje miejsce spoczynku znalazło tu ponad 24 tysiące poległych.